Marksizm Hiçbir Zaman Aydınlanmanın Güdümünde Olmadı

Marksizm Hiçbir Zaman Aydınlanmanın Güdümünde Olmadı

Aydınlanma çağının Marksizme etkileri üzerine, günümüzün marksizm içine sızmış burjuva düşünürleri Marksizmin, aydınlanma özelliği taşıyan bir ideolojik akım olduğu konusunda kitleleri uyutmaktadırlar. Bu düşünür dediğimiz ideolojik zehir tacirlerinin iddia ettiklerine göre:

“Marksizm, aydınlanma çağında ortaya çıkmaya başlayan sekülerliği,deney ve gözlem metodunu benimsemiş ve metafiziği reddetmesiyle birlikte daha sonra ortaya çıkan pozitivizmin kuyruğuna yapışmıştır.”

Bu kişilere sormak lazım Kant,Hume,Hegel,Leibniz,Descartes’ta metafizik öğeler yok mu? Ya da Comte,Locke,Darwin’in deneycilikleri bizim deney anlayaşımızla bizim hedeflerimizle bir mi? Bu iki kesimlede Marksizmin ilişkisi içerik açısından değil yöntemsel biçimdedir. Bazı filozoflarla ise hiçbir birliği bulunmamaktadır. Örnek olarak Marx, Hegel’den diyalektik yöntem alınmıştır ama içerik olarak Hegel’i metafizik olmakla suçlamıştır. Marksizmin etkilendikleri filozoflar ise şöyledir:

“Materyalist tarih görüşü ve proletarya ile burjuvazi arasındaki modern sınıf savaşımına özel uygulayımı ancak diyalektikle olanaklıydı. Ve Alman burjuvazisinin okul öğretmenleri, büyük Alman filozoflarının anısını ve onların verdiği diyalektiği boş bir seçmeciliğin ( Eklektizismus ) bataklığında boğdularsa, biz de gerçeklikle diyalektiğin korunması için modern doğabilime tanık olarak başvurmaya o derece zorlandık – biz Alman sosyalistleri yalnız Saint-Simon'dan, Fourier'den ve Owen'dan değil, ama Kanttan, Fichte'den ve Hegel'den de kaynaklandığımız için övünçlüyüz.”( Engels,Ütopik ve Bilimsel Sosyalizm, Almanca 1882 Birinci Baskıya Önsöz)

“Herkes bilir ki, Hegel diyalektik yöntemin babasıydı. Marx, bu yöntemi arındırdı ve geliştirdi. Anarşistler bunun farkındalar kuşkusuz. Hegel'in bir tutucu olduğunu biliyorlar, ve böylece, bundan yararlanarak, "restorasyonun" savunucusu diye Hegel'e şiddetli küfürler yağdırıyorlar, büyük bir gayretle, "Hegel'in restorasyonun filozofu olduğunu ... mutlak biçimiyle bürokratik anayasacılığı övdüğünü, onun tarih felsefesindeki genel düşüncenin restorasyon döneminin felsefi eğilimine bağlı olduğunu ve ona hizmet ettiğini" ve vesaire vesaire, "kanıtlamaya" çalışıyorlar… Biz iddia ediyoruz ki, bu yolla kendi cehaletlerinden başka hiç bir şeyi kanıtlayamazlar. Pascal ve Leibnitz devrimci değillerdi, ama keşfettikleri matematiksel yöntem, bugün bilimsel bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Mayer ve Helmholtz devrimci değillerdi, ama fizik alanındaki buluşları bilimin temeli  olmuştur. Lamarck ve Darwin de devrimci değillerdi, ama onların evrimci yöntemi biyoloji bilimini ayakları üstüne oturtmuştur... O halde, tutuculuğuna rağmen, Hegel'in diyalektik yöntem denen bilimsel bir yöntem bulmayı başardığı neden kabul edilmesin?”(Stalin,Anarşizm mi Sosyalizm mi?, sayfa:17-18)

“Açıktır ki, Cuvier'in afetleriyle, Marx'ın diyalektik yöntemi arasında ortak hiç bir şey yoktur. Öte yandan, darvinizm, yalnızca Cuvier'in afetlerini reddetmekle kalmaz, gelişmenin, devrimi de içeren, diyalektik yönden kavranmasını da reddeder; oysa, diyalektik yönteme göre, evrim ve devrim, nicel ve nitel değişmeler, aynı hareketin zorunlu iki biçimidir. Açıktır ki, "Marksizmin ... darvinizmi eleştirisiz kabul ettiğini" iddia etmek de yanlıştır.” (Stalin,Anarşizm mi Sosyalizm mi?, sayfa:24)

Görüldüğü gibi Marksizm aydınlanmadaki bilim adamlarının görüşlerini kabul etmiyor. Onlarla aynı sonuçlara varmıyor, onların yöntemlerini kullanarak onların tam tersi sonuçlara varıyor. Örnek olarak Hegel’in diyalektiğinden metafizik çıkarken Marx’ın diyalektiğinden materyalizm çıkıyor. Ya da Locke’un ve Comte’un deneyciliğinin çıktığı kapı liberalizm iken Marx’ın deneyciliğinin çıktığı kapı sosyalizmdir. Bir Marksist’in deneyi kullanma biçimi ise şöyledir:

“Carstanjen demek istiyor ki, Avenarius, Salt Deneyin Eleştirisi’nde, deneyi, yani her türlü “insansal anlatımları” bir inceleme konusu olarak alır. Avenarius, burada, diyor Carstanjen, bu anlatımların gerçek olup olmadıklarını ya da hayaletlerle ilişkili olup olmadıklarını kendine sormaz; sadece mümkün görünen hem idealist hem de materyalist bütün insansal anlatımları sorunun özüne inmeden düzenler, sistemleştirir ve alışılmış biçimde sınıflandırır…Böylece, hiç kuşku yok ki, felsefenin materyalist ve idealist eğilimleri olduğu kadar, Hume’ün ve Kant’ın eğilimleri de, “deney” terimi altında gizlenebilir, ama ne inceleme konusu olarak deneyin tanımı, ne de bir bilgi aracı olarak onun tanımı bu açıdan sorunu çözümlemez.” (Lenin,Materyalizm ve Ampriokritisizm,sayfa:162-63,Sol Yayınları)

Görüldüğü gibi deney idealist amaçlar için kullanılabilecek bir nesnedir Hume ve  Kant böyle kullanmıştır. Bir Marksist ise bunun tam tersi amaçlarla deneyi kullanır. Marksizme aydınlanmacı diyenlerin hepsi Marksizmin yöntemsel olarak kullandığı araçlar yüzünden Marksizmin aydınlanmadan etkilendiği söylemektedirler. Bu kişilere sormak lazım Taliban’da silah kullanıyor Maocu gerillalarda silah kullanıyor bu kafaya göre Maocu gerillalar silah kullandığı için Taliban’dan etkilendi demek gerekir(yöntemsel olarak ikisi de silah kullanıyor). Bu kafa ne kadar sağlıklı sonuç verir ise Marksizminin Aydınlanmanın alt kategorisi olduğunu söyleyen kafa aynı derecede sağlıklı sonuç verir yani Marksizmin aydınlanmanın bir kolu olması diye bir şey yoktur. Aydınlanma geleneği ile Marksizm birbirinden tam zıt sonuçlar ve tam zıt sınıflara hizmet eder. Bu yüzden bu eleştiriler saçmalıktır. Marx’ın Comte ve pozitivizm üzerine görüşleri şöyledir:

“Bu arada bir yandan Comte’u okuyorum, çünkü burada İngilizlerle Fransızlar bu herif hakkında epey şamata yapıyorlar. Onları büyüleyen şey ansiklopedik biçim, sentezler. Ama Hegel’le karşılaştırırsan zavallıca( Hem de Comte mesleği bakımından matematikçi ve fizikçi olarak Hegel’den üstün, yani ayrıntılarda üstün, ama insan bütününü düşündüğü zaman Hegel sonsuz derecede büyük). Ve bu süprüntü pozitivizm 1832’de ortaya çıktı!”( Marx’tan Manchester’daki Engels’e, 7 Temmuz 1866,Seçme yazılar cilt:1,sayfa:211)

Görüldüğü gibi Marksizmin pozitivizmle hiçbir alakası yoktur. Marx kendi ağzından pozitivizmi kuru bulur. Bunun yanında Hegel’i kuru bulmamakla beraber yalnız yöntemsel bir birliği mevcuttur. Yani Marksizm aydınlanma ile aynı yolun yolcusu değildir. Aydınlanma ticaret gemisi iken(olumsuzdur) Marksizm onu batırmak isteyen bir korsan gemisidir. (olumludur) İkisi de gemi diye ikisini aynı kefeye koymak ancak analiz yeteneği kötü bir insanın yapacağı birşeydir. Gelelim günümüz Marksistleri neden Marksizmle aydınlanmayı aynı çuvala koyuyorlar. Bu grupları iki kısıma ayırmalıyız:

1-Marksizmin aydınlanmanın alt aşaması olduğunu iddia eden sağ sapmanın Marksizm eleştirisi

Bu grubun amacı, Marksizmdeki devrimci dinamiği yok etmek için aslında Marksizmin önceki felsefi akımlardan ciddi bir farkı olmadığını, aydınlanma çağının etkisinden çıkmış bir ideolojik akım olduğunu, ideolojik yapısının o zamanın konjonktüründen etkilendiğini ve günümüzde “yeni çıkan araştırmalar” ile artık geçerliliğinin kalmadığını  ve revize edilmesi gerektiğini iddia eder. Buradaki amaç Marksizmi tasfiye etmek ve proleterlerin devrimci ideolojisi unutturmak için yapılan bir girişimdir. Yeni dünya konjonktüründe burjuvazinin pozitivizme ve aydınlanmaya karşı açtığı savaşta Marksizmi bu unsurlara dahil etmekte, Marksizmin bu unsurların zıddı olduğunu unutturmaya çalışmakta ve yeni dünya düzenindeki karşı-aydınlanmacı gruba Yeni-Marksizmi dahil edip burjuva ideolojisine entegre etme girişimi sağ grubun amacıdır.

Bu aydınlama düşmanı gruplar, eleştirilerine Marksizmi dahil edip onu din ile uzlaştırmaya çalışmakta, sınıfsal özelliğinden ayırmak istemekte, kimlik siyasetine dahil etmeye çalışmakta, temel Marksist görüş olan altyapının üstyapıya etkisini reddetmekte bazen üstyapı da altyapıya etki eder demekte, daha da ileri giderek sınıf tartışması yapmakta işçi sınıfının aynı düşünen bir topluluk olmadığını belirtmekte, işçi sınıfı diye bir oluşumun kurmaca olduğunu söylemekte ve insanlar bir grup oluşturmuşlarsa onlar bir sınıftır diye eklemektedirler. Devrimi reddedip bunun evrimsel olarak grupların uzlaşmasına yol açacak bir dönemin mümkün olduğu dahi ileri sürebilmektedirler

Sonuç olarak bu oluşum Marksizmi geliştireceğim diye yola çıkarken Marksizmden geriye hiçbir şey bırakmamaktadır. Bu gibi grupların üstyapı da altyapı etkiler demelerine kanmamak lazım eğer bir üstyapı hala var ise onu altyapı belirliyordur çünkü her egemen sınıfın belirlediği bir üstyapı vardır. Bunu değiştirmeye kalkanlar nihai olarak Marksizmi tahrif etmeye,  işçi sınıfının varlığını yok etmeye, hatta sınıfların olmadığını iddiaya kadar sürükleyecek ideolojik ihanet içinde olacaklardır. Sağ sapma, Marksizmle aydınlanmayı bir tutup buradan burjuvazi ile ittifak kurmayı amaçlayan siyasal pozisyon alma durumudur.

2-Marksizmin aydınlanmanın alt aşaması olduğunu iddia eden sol sapmanın Marksizm eleştirisi

Bu görüş ise Marksizmin aydınlanmanın alt aşaması olduğunu şöyle temellendirmektedir:       

“ Dünyada sosyalist blokun yıkılmasından sonra din karşıtı bir sosyalizmin mantığının başarılı olmayacağı ortaya çıktı. Biz yeni dönem Marksizmini dinleri dışlayarak değil dinsel grupların içinde olan devrimciliği çıkararak yapabiliriz. Tarihte dini sosyalist hareketler olmuştur. Bu yüzden halkı örgütlerken illa onların dini kimliklerini değiştirmek gibi bir iddiamız olmamalı halkı din düşmanı olarak karşımıza almamalıyız.”

Bu kesim tamamen pragmatik çıkarlar uğruna Marksizmi heba etmektedirler. Sol sapma, halkın kurtuluşu için gerekli olanı yapma konusunda doğru bir yöntem uygulayamamaktadır. Halk algısı ise şöyledir: “ nasıl düşünüyorsa düşünsün yeter ki emperyalizme karşı savaşsın.” Fakat halkın kurtuluşu için neye gerekli olduğu konusunda ona yol göstermezse halk tam anlamıyla nasıl kurtulabilir? Bu mantıkla sosyalizm zafer ile çıkabilir mi? Asla zafer kazanamaz bu mantık ile. Bu kafa yapısı tamamen Marksist bilincin zayıflamasına, proleter ideolojinin iflasına, burjuvazinin uzun vadeli zaferine neden olacak bir hatayı içinde barındırıyor. Aynı zamanda sağ sapmada ki kimlik siyasetini,üstyapının altyapıyı etkilemesi olgusunu,sınıf tartışmasını gündemine alıp Marksizmi çarptırıyor. Marx’ın uyarısına kulak verelim:

“Komünizmin mevcut dünya düzenine büsbütün karşıtlığına dair bilinci daha da zayıflatabilecek ve bulandırabilecek bütün boş söylemlere karşı durmak gerekiyor.”(Marx-Engels,Alman ideolojisi,sayfa:407,evrensel basım yayın)

Sonuç olarak Marksizmi aydınlanma ile yakınlaştırma çabaları ve bunun üzerinden verilen eleştiriler Emperyalizme yaramaktadır. Her kim Marksizm aydınlanmanın bir akımıdır diyorsa. Proletaryaya ve müttefiklerine ihanet ediyor ve burjuvaziye hizmet ediyordur.