Yönetişimin Sibernetiği: Cybersyn Projesi 1971–1973

Yönetişimin Sibernetiği: Cybersyn Projesi 1971–1973

Çeviren:Deniz Alaz Gürbüz

Raul Espejo

Şili, 1970'lerin başında oldukça önemli bir siyasi sürece girdi. Bu Özgürlükçü sosyalist bir devrim yapma girişimiydi. Merkez soldan aşırı sola siyasi güçler tarafından desteklenen Başkan Salvador Allende hükümeti, ülkenin sosyo-ekonomik ilişkilerini dönüştürmeye niyetliydi. İşçiler için ve işçilerle birlikte olan bir hükümetti. Dönüşümün derin yapısal sonuçları vardı. Hükümet, geleneksel olarak ülkenin ayrıcalıklı gruplarının çıkarlarını ve tüketimini destekleyen bir ekonomiden, halk odaklı bir ekonomi istiyordu. Ancak, bu dönüşümün karmaşıklığını takdir etmek gerekir. Sovyetler Birliği ve Küba'daki gibi sosyalist deneyimler, merkezi bir ekonomi modeli tarafından yönlendirildi ve nispeten küçük bir bürokrat ve uzman grubunun görüşlerini yansıtan bir planlama sisteminin diktelerini izleyen milyonlarca insanın omuzlarında inşa edildi.  Şili'de merkezi planlamayı uygulamak mümkün değildi; uzun vadeli demokratik geleneği bu seçeneği imkansız değilse de zorlaştırmıştı. Allende hükümetinin üç yılı boyunca merkezi bir planlama ile temsili demokrasi arasındaki gerilimler mevcuttu. Cybersyn projesi işte bu yüksek gerilimli ortamda ortaya çıktı. Ardından Ulusal Kalkınma Kurumu'nun (CORFO) Genel Teknik Müdürü Fernando Flores, hem hükümetin amaçlanan ekonomik dönüşümlerinin çelişkili doğasını hem de Stafford Beer'in örgütsel sibernetiğinin sunduğu fırsatları gördü. Beer, karmaşıklık konusundaki görüşlerini ve bunların Şili'nin siyasi durumunda nasıl kullanılabileceğini tartışmak üzere Şili'ye davet edildi. Bu davet Cybersyn projesinin çıkış noktasıydı. Şili'de Beer  ile merkezi planlamaya sibernetik bir alternatif fikri şekillenmeye başladı. Başkan Allende bu projeye devam etmek için yeşil ışık yaktı. Bununla birlikte, CORFO'nun millileştirilmiş sanayi yönetimini destekleme projesi olduğu için, ülke ekonomisinden sorumlu ana devlet dairelerinin faaliyetlerine çok fazla bir alternatif değildi. 1930'ların sonlarından bu yana, CORFO, diğerleri arasında petrol, elektrik, çelik ve ormancılık endüstrilerini kontrol eden stratejik devlete ait endüstrilerden sorumluydu. 1970 yılında, yeni hükümet bu sektörlere orta ölçekli işletmeleri eklemek istedi; elektro-ev, elektronik ürünler, mobilya vb. üretenler. Bunlar, ülkedeki tüketim kalıplarını dönüştürmek için önemli bir kaldıraç sunma anlamında stratejik endüstrilerdi. CORFO'daki insanlar, Beer'in Şili'ye gelmesinden önce bu sorunla boğuşuyordu. Kasım 1971'de oraya vardığında, Beer endüstriyel ekonominin sibernetiğine, yani bu aşırı karmaşık sistemin iletişimine ve düzenlenmesine odaklanmayı önerdi. Bu sibernetiği, 1960'ların sonlarında birçoğumuzun çalışmalarını tanıtan kitap olan Karar ve Kontrol’de (Beer 1966) dile getirmişti. Bu sefer, ek olarak, Yaşanabilir Sistem Modeli hakkında bir üçlemenin ilki olan, henüz yayınlanmamış kitabı “Firmanın Beyni”nin müsveddesi yayınlanmıştı. (Beer 1972, 1979, 1985). Kısa bir süre sonra, bir düzine kadarımızdan oluşan projenin çekirdek grubu, projeye katıldı. Beer'in ilk ziyaretinin iki haftasında, net bir aciliyet duygusuyla Cybersyn projesini kurmayı başardı. Brifinglerimizin desteğiyle o günlerde birkaç belge üretti. Belki de amaçladığı duygusunun göze çarpan bir gösterimini, kurumsal bilgi ve iletişim faaliyetlerini ülkenin endüstriyel ekonomisinin yönetimi için Cyberstride adını verdiği bir programa dönüştürmek için kesin görevler önerdiği bir Eylem Planında (Şekil 3.1) özetledi.  Bu Planda ayrıca Santiago'da (A Takımı) ve Londra'da (B Takımı) uzman ekipleri belirledi. Bu Eylem Planı, Cybersyn Projesinin başlangıcıydı (Beer 1981, Schwenberg 1977, Espejo 2009, Medina 2006, 2011). Proje, Salvador Allende hükümetinin askeri darbeyle devrildiği 11 Eylül 1973'e kadar sürdü. O zamandan beri Cybersyn basında (Beckett 2003 ve Barrionuevo 2008) ve diğer medyada her zaman olumlu olmasa da çeşitli ilgi gördü. Diğer nedenlerin yanı sıra, bunun nedeni, o günlerin bilgisayarlarının sınırlı bilgi üretme yeteneklerine boyun eğmesi (Ulrich 1981), dayanaksız teknik iddiaları (Axelrod & Borenstein 2010) ve hatta Orwellian imalarıydı (Baradit 2008). Bu yazıda, 1973'te projenin çöküşünden 40 yıl sonra kişisel yansımalarımı sunuyorum. Bu yansımaların vurgusu, o zamanlar oldukça sınırlı olan başarıları ile bugünkü toplumumuz için olan vizyonu ve alaka düzeyini karşılaştırmaktır. İddiaları büyüktü; kısa sürede ülke ekonomisinin yönetimine önemli katkılar sağlayacak bir proje olarak sunuldu. Kendi iyiliği için, gerçekliğini bu iddia ile karşılaştırmanın gerekli olduğunu düşünüyorum. Özellikle, potansiyellerini anlamak için projenin metodolojik ve epistemolojik eksikliklerini takdir etmek gerekir. Bu makaledeki argümanım şu şekilde: İlk olarak Cybersyn'in gerçekliğini ve o iki yılda neler yaptığımızı tartışıyorum. Bunu, bu çalışmanın metodolojik bir revizyonu ve son 40 yılda Uygulanabilir Sistem Modelinin epistemolojik evrimine ilişkin yansımalar takip ediyor.

Cybersyn’nin Güncelliği

Uygulanabilir Sistem Modeli (VSM), Beer'in örgütsel sibernetiğe en önemli katkılarından biridir (Beer 1972, 1981, 1979, 1985). VSM, Beer'in, doğanın uygulanabilir sistemlerin uzun vadeli evriminin, firmalar gibi aşırı karmaşık sistemlerin yaşayabilirliği hakkında söyleyecek çok şeyi olduğu anlayışından ortaya çıktı (Beer 1972, 1989). Dikkatinin odak noktası, insan sinir sisteminin evrimiydi. Bu sistem hakkındaki anlayışından hareketle, uygulanabilir herhangi bir sistemin beş sistemi olduğunu savundu. Sistem 1, S1, sistemin ürünlerini üreten operasyonel bir sistemdi. Sistem 2, S2, Sistem 1'in operasyonel birimlerini koordine etmek için salınım önleyici bir işlevdi. Sistem 3, S3, uygulanabilir sistem içinde kaynakların kullanımını dağıttı ve optimize etti. Sistem 4, S4, sistemin çevreye adaptasyonundan sorumluydu ve Sistem 5, S5, politika oluşturmadan sorumluydu (Beer 1972). Ek olarak, bu modelin önemli bir yönü yapısal özyinelemesiydi. Sistem 1'i oluşturan her operasyonel birim, tıpkı küresel sistem gibi adaptasyon ve üretim zorluklarına sahipti, yani her operasyonel birim S1, S2, S3, S4 ve S5'e sahipti ve bu birimlerin her biri içinde adaptasyon ve üretim için kendi birimlerinin yaşayabilirliği için aynı yapı sorumluydu.  CORFO ve ulusallaştırılmış sanayi hakkında bilgilendirildiği günlerde, Beer onu, CORFO'nun odaklandığı sistem olarak özyinelemeli bir yapı haline getirdi ve dört rama (ilgili endüstriyel sektör grupları) yerleştirdi. Bu ramların her biri, bir dizi sözde sanayi komitesi veya ilgili sanayi sektörleri grubunu oluşturuyordu; bu komitelerin her biri işletmeleri ve işletmeleri yerleştiren işletmeleri içeriyordu. Daha sonra CORFO'dan başlayarak tüm bu operasyonların uygulanabilir bir organizasyon yapısına sahip olması gerektiğini varsaydı. Bu anlamda VSM, bir teşhis veya tasarım aracı olmaktan çok bir buluşsal yöntem olarak kullanılmıştır. Çeşit mühendisliği, VSM'nin temelini oluşturan anahtar bir kavramdır. Cybersyn için tasarım, tesislerden CORFO'ya kadar tüm yapısal seviyelerdeki üretim faaliyetlerinin büyük karmaşıklığını ve onları sarsan rahatsızlıkları yönetim için ilgili bilgilere indirgemekti. Önemli olan, göz ardı edilmeyi hak edenleri görmezden gelmek ve önemli değişiklikleri bildirmekti. Projedeki çeşitlilik mühendisliğinin bir amacı, durumsal karmaşıklığı yönetilebilir bir düzeye indirmek için model odaklı bir yaklaşım sunarken aynı zamanda performansı artırmaktı. Varsayılan özyinelemeli yapı, yerelden küresele tüm operasyonel birimler için temel değişkenlerin gerçeklerine (ACT), yeteneklerine (CAP) ve potansiyel bağlarına (POT) dayalı performans endekslerini tasarlamak için bir platform olarak kullanıldı. (Beer 1981). Amaç, işçiler ve yöneticiler için temel değişkenlerin davranışındaki önemli değişiklikleri gerçek zamanlı olarak ölçmekti. Endekslerin tasarımında önemli metodolojik ve pratik gelişmeler yapıldı. Yöre halkı, günlük gerçekliklerini, yetenekleriyle veya mevcut kaynaklarla ve potansiyelleriyle elde edebileceklerinin en iyisiyle veya kısıtlamaları ve darboğazları kaldırmak için yatırımla elde etmeleri gereken en iyiyle karşılaştırmak için ölçtüler. Bu endeksler, pratik olarak mümkün olduğu kadar gerçek zamanlıya yakın bir şekilde veri toplamak için kullanıldı ve istatistiksel bir formalizm kullanılarak işlendi. Cyberstride paketi bu işlem için yazılımdı. Veri toplama, önemli bir modelleme kapasitesi ile desteklenmiştir. Operasyonel araştırmacılar, kapasitelerini ve darboğazlarını çözmek için tesisler, işletmeler ve sektörler için nicel akış şemaları üretti ve yöneticilerle performans endeksleri tasarlama potansiyellerini tartıştı. Cybersyn'deki en büyük kaynak miktarı indekslerin tasarlanmasında kullanıldı. Uygulamada, üretim ve insan kaynakları endekslerinin tasarımına ağırlık verildi. İşletmeler ve sektörler için toplu endeksler tasarlamak için kümelenmiş araştırması modellemesi kullanıldı. Projenin sonunda, millileştirilmiş sanayi ekonomisinin yaklaşık %60'ı şu ya da bu şekilde bu sisteme dahil edildi. Geleneksel postalama prosedürlerinden daha fazlasını gerektiren verileri yakalamak için coğrafi olarak endüstriyel tesisler çok uzun ve ince olan ülkeye dağılmıştı. Gerçek zamanlı iletişim zorluydu. Şans eseri, devlete ait işletmelerden birinde çok sayıda yedek teleks makinesi bulduk. Kurulumları, ülke genelindeki  fabrika ve işletmelerde olduğu kadar sanayi komitelerinde, CORFO'da  ve diğer devlet dairelerinde de takip edildi. CORFO'da onlarca makinenin bulunduğu teleks odası kuruldu. Uygulamada, sanayi ekonomisi için yeni başlayan bir sinir sistemi sunan, devlete ait sanayi için bir operasyon odasıydı; adı Sibernet'ti. Şirketlerin verileri, Cyberstride'ın veri işlemeyi yaptığı hükümetin bilgisayar merkezine iletildiler. Önemli değişiklikler tespit edildiğinde, etkilenen birimlere raporlar geri gönderildiler. Beklenti, sorunların yerel olarak çözüleceğiydi, ancak sorunlar devam ederse, etkilenen yöneticilerle mutabık kalınan bir süreden sonra, bu yöneticilerin ilgili sorunları çözme şanslarının daha fazla olacağı varsayımı altında endeks raporları otomatik olarak bir sonraki seviyeye atlıyordu.  Algedonik sinyallerin bu sıçraması, tüm yapısal seviyeler için tasarlanmıştır (Beer 1981). Beer  ayrıca CORFO'da bir ekonomik modelleme kapasitesi istedi. Amacı, endüstriyel ekonominin dinamik davranışını modelleme yeteneğiydi. Özellikle Cyberstride'ın endekslerinin sağladığı zemindeki kulağı, bu dinamik modellerin sunduğu geleceğe yönelik gözle dengelemekti. Projenin bu kısmı CHECO (Chilean Economy) adını aldı. Küçük bir grup ekonomist, Londra'daki sistem dinamiği uzmanlarından oluşan küçük bir ekibin desteğiyle bu görevi üstlendi. Şili ekonomisinin basit modelleri bu iki ekip tarafından ortaklaşa üretildi. Şili ekonomisinin bu dinamik modellemesi MIT'nin Dinamo yazılımını kullandı (Forrester 1971). Son olarak, endeks raporlarının, ilgili bilgilerin ve dinamik modellerin gösterimi, bir Operasyon Odasının tasarımı ve inşasına odaklandı (Şekil 3.2). Beer, politika yapıcıların konuşmalarını desteklemek için fiziksel  bir alan olarak bu odayı bir özgürlük makinesi olarak tasavvur etti. (Beer 1975, Medina 2011);Vurgu, ergonomisiydi; karar vermeyi geliştirmek için bir insan-makine arayüzü. Odada birkaç ekran vardı. Biri, katılımcıların dikkatini odaktaki sisteme odaklamaya yardımcı oldu. Sonraki ikisi, oda kullanıcıları ile ilgili performans endekslerinde (örneğin, yöneticiler enerji sektörünün üst düzey yöneticileriyse enerji performans endeksleri) ve daha düşük seviyede çözülmemiş sorunların algedonik sinyallerinde önemli değişiklikleri yansıtmak için yineleme seviyeleri  olarak kullanıldı. Veri akışı adı verilen sonraki dört ekran grubu, ilgili performans raporlarının gerçekliği, kapasitesi ve potansiyeli ile ilgili bilgiler verdi. Yöneticiler tarafından kontrol edilen slayt projektörleri, sandalyelerinden yansıtılan bilgiler gibi. Odada ayrıca CHECO modellerinin sonuçlarını yansıtmak ve odaklanılan sistemin dinamikleri ve uzun vadeli davranışı hakkında tartışmaları desteklemek için iki ekran vardı. Bu odadaki görüşmeden çıkan kararlar teleks (yani Sibernet) aracılığıyla etkilenen birimlere ve kişilere iletilebiliyordu. Bu oda, üst düzey yöneticiler ve politikacılar tarafından nadiren kullanılan bir prototipti. Bununla birlikte, fikir, atölyedeki insanların hayal gücünü yakaladı ve en azından birkaç fabrikada, performans endekslerini ve ilgili bilgileri görüntülemek için işçilerin toplantı odalarının duvarlarında kullanıldı. Dört araçtan, bilgi ve iletişim anlayışımızı değiştiren Cybernet oldu. Başlangıçta Cybernet, fabrikalardan, işletmelerden ve komitelerden teleks odasına ve o odadan Cyberstride'ın istisna raporları ürettiği bilgisayar merkezine veri aktarımı için uygun yapısal seviyelere geri göndermek için bir araçtı. Bu veri akışları başlı başına yönetim gereksinimlerine değerli katkılardı, ancak CORFO yöneticileri kısa süre sonra Cybernet'in başka amaçlar için kullanılabileceğini öğrendi. Hızla her türlü belge, rapor, istek akmaya başladı. Bu akışlar, Sibernet'in kullanımını endüstriyel ekonominin ötesine taşıdı; yakında bakanlıklardan ve diğer devlet kurumlarından makine talepleri geldi. Beklenmeyen şey, kamyon şoförleri ve küçük perakendeciler Ekim 19724'te siyasi güdümlü bir greve gittiğinde, Cybernet'in bunu yenmede kilit bir rol oynamasıydı. Ağ 7/24 çalıştı ve pratikte yatay koordinasyon için güçlü bir araç haline geldi. İhtiyaçlar ve tedarikler işletmeler tarafından kendi aralarında yönetilerek hiyerarşik müdahale ihtiyacı azaltıldı. Bu, eylem halindeki sibernetiğin en açık örneğiydi. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, bu deneyim birçok kişinin Cyber-syn'i endüstriyel üretimin ötesindeki tedarik ve nakliye faaliyetleriyle ilişkilendirmesine yol açtı; yeni başlayan bir değer zinciri faaliyetteydi. Sibernet'in yetenekleri, siyasi kavgalarla neredeyse felç olmuş bir ülkenin çalkantılarından ortaya çıktı. Politikacıların ve yöneticilerin kafasında Cybernet ve Operasyon Odası bir oldu. Şimdi Cumhurbaşkanlığı  Sarayı bu odanın kendi binasında olmasını istedi. Yeni başlayan bir internet olarak Cybernet'in potansiyelleri ortaya çıktı, ancak ne yazık ki durumu değiştirmek için çok geçti. O sırada Beer, Cybersyn'in endüstrinin ötesine taşınması gerektiğinin farkına vardı ve ilk kez yalnızca endüstriyel üretimi değil, tüm ekonomiyi içerme şansına sahip olan projenin yeniden yapılandırılmasını önerdi. Bu amaçla ayrıntılı bir teklifte bulundu, ancak Cybersyn'in ülke ekonomisinin sibernetiğini iyileştirmesi için artık çok geçti. Hükümetteki insanlar, bir askeri müdahalenin kapıda olduğunun ve ilişkilerde ve yönetimde önemli değişiklikler için zaman olmadığının farkındaydı. İronik olarak, Cybersyn'in büyük başarısı, sonunun başlangıcıydı. Proje gelişirken Beer'in endişelerinden biri, insanların politika oluşturma süreçlerine dahil edilmesiydi. Bu, politika yapıcılara kendi amaçlarını halkın amaçlarıyla uyumlu hale getirme şansı veren kapsayıcı bir demokrasi için bir endişeydi. Bu endişe, Cyber-folk projesi olan Cybersyn'in bir yan çekiminde dile getirildi. Belki de bu sonraki projenin kökü, Başkan Allende'nin, Beer'in VSM'yi ona açıkladığı gibi, “sonunda, insanlar” ifadesindeydi. Cyberfolk, insanları politika süreçlerine dahil etmeyi amaçlayan bir teknolojiydi; bu, kamusal alanda bir politikayı tartışırken insanların politikacılara gerçek zamanlı bir yanıt verme girişimiydi (bkz. Şekil 3.3). Cyberfolk'u destekleyen, Beer'in, bu durumda, insanların yüksek karmaşıklığını (yani bireysel endişelerini) bu politika endişeleriyle ilgilenen nispeten az sayıda politikacı, yönetici ve uzmanın düşük karmaşıklığını dengelemek için bir homeostat tasarlama girişimiydi. VSM açısından Cyberfolk, politika oluşturmaya son vermek istedi (VSM Sistemi 5). Bu amaca yönelik paradigmatik katkısı, insanların kamusal konuşmalardaki ilerlemeden memnuniyetlerini veya memnuniyetsizliklerini ölçen bir cihaz olan algedonik sayaçtı (Şekil 3.3). Bu, bu konuşmaları yönlendirmelerine yardımcı olacak bir araçtı.

Kritik İnceleme

Aşağıda Cybersyn'in metodolojik uygulamasının eleştirel bir incelemesini sunuyorum ve burada kullanılan epistemolojik merceği tartışıyorum. Amaç, bir sonraki bölümde daha iyi bir toplum için potansiyellerini görünür kılacak bir platform hazırlamaktır.

Metodoloji Hakkında

Sibersyn'in metodolojik olarak, Şili ekonomisini sahada dönüştürenlerin önemli bir katılımı pahasına teknolojiyi vurguladığı iddia edilebilir. Şili ekonomisinin iyi bir sibernetiği, onun etkin organizasyonuna eşdeğerdi ve gerçekten de eşdeğerdir (Beer 1975). İyi bir ekonomi yaratmak için etkin bir organizasyona sahip olmak ve Uygulanabilir Sistem Modeli'nin güçlü bir araç olmasını sağlamak gerekir. Hükümetin ekonomi politikalarının uygulanması ve uyarlanması için etkin bir özyinelemeli yapı sunar. Spesifik olarak, bitkilerden CORFO'ya kadar, özerklik ve uyum ilişkileri üretmek gerekliydi. Cybersyn için ilk zorluk, iyi ifade edilmiş özyineleme seviyeleri aracılığıyla endüstriyel ekonominin karmaşıklığının etkin yönetimi için bir sistem yaratmaktı. Bu Cybersyn için zorlu bir görevdi ve endüstriyel ekonominin karmaşıklığının etkili bir şekilde ortaya çıkmasını sağlamak için fazla zaman yoktu. Ramaların, sektörel komitelerin, işletmelerin ve tesislerin yinelenen yapısı, karmaşıklığı yönetmek için sağlam sibernetik ilkeler üzerinde değil, pragmatik politik gerekçelerle kararlaştırıldı. Cybersyn endüstriyel ekonominin yapısını teşhis edip tasarlamadı; bunun yerine, siyasi süreçlerden ortaya çıkan hiyerarşileri kullandı. Bunlar, siyasetin yönlendirdiği düzeyler arasındaki güç hiyerarşileri ve ilişkilerdi. Hakim ideoloji işletmelerin, komitelerin ve benzerlerinin özerkliğine saygı duymak olsa da, bu operasyonel birimlerin organizasyon yapıları henüz olgunlaşmamıştı. Ulusallaştırılmış endüstrinin sibernetiği zayıftı. Yapısal özyineleme, büyük ölçüde, organizasyonel tasarım tarafından etkinleştirilebilen kendi kendini organize eden süreçlerin sonucudur. Varsayım, ramaların, endüstriyel komitelerin, işletmelerin ve tesislerin hepsinin özerk birimler içinde yerleşik özerk birimler olduğuydu. Bu, yapısal özyinelemeyi reddeden hiyerarşik ilişkileri saklayan güçlü bir varsayımdı (Espejo 2011). Ekonomide bir şeylerin olması için baskı vardı ve Cybersyn'in kritik ilişkiler üzerine yeterince düşünecek zamanı yoktu. Bunların özyinelemeli olmaktan çok hiyerarşik olduğu artık açıktır. Cyberstride'ın odak noktası, işletmelerin ve tesislerin temel değişkenleri için performans endeksleri tasarlamaktı. Uygulamada, bu endeksler, çevredeki ekonomik ajanlarla ilişkileri ölçmek pahasına, kendi iç operasyonlarının performansını ölçmek için tasarlandı. Bu odaklanma, etkili bir ekonomi oluşturmak için bir tür piyasa ilişkileri kullanma şansını azalttı. Odak, çevresel değişikliklere organizasyonel uyum için gerekli olan dinamik yetenekler değil, mevcut üretim süreçleri üzerindeydi (Teece 2008). Bu, o sırada Şili'de dikkate alınmayan önemli bir metodolojik konuydu, ancak uygulanması Cybersyn'de gizliydi. Yıllar içinde bu metodoloji, örneğin Almanya'daki Hoechst AG'de (Schuhmann 2004) birçok organizasyon bağlamında gelişti. O zamandan beri daha genel bir düzeyde, Critical Success Factors (Rockard 1979), Balanced Scorecard (Kaplan & Norton 1996) ve diğerleri gibi endeks tasarımı için çeşitli metodolojiler her türden işletmede uygulandı. Genel olarak Cybersyn, organizasyonel karmaşıklığın güçlendirilmesinden ziyade operasyonel karmaşıklığın filtrelenmesine vurgu yaptı. Tesisler ve işletmeler içinde ve arasında yanal koordinasyonun sağlanmasına fazla önem verilmedi. Dağıtılmış yerel problem çözme şansını artırmak için koordinasyon gerekliydi. Koordinasyon sistemleri, yerel düzeyde büyük güçlendiricilerdir. Örgütsel bir sistemdeki insanlar – bu durumda Şili ekonomisinin birimleri – değerleri, adetleri ve amaçların yanı sıra operasyonel standartları paylaşmadıkça, eylemlerini karşılıklı uyum yoluyla koordine etmeyi çok zor bulacaklardır. Bu koordinasyon sistemlerinden yoksun iletişimin doğal yönelimi dikeydir, yani hiyerarşiktir. Bugün, VSM hakkındaki mevcut anlayışımızla, Sistem 2'nin veya onun koordinasyon fonksiyonunun (Espejo 1989), özerkliği sağlamak için güçlü bir fonksiyon olduğu açıktır. İnternet ve sosyal ağlar, birimden birime yazılım ve daha pek çok şey gibi mevcut teknolojilerle, bu sistemik işlev 1970'lerin başında bırakın mümkün olması şöyle dursun, düşünülemez bir rol oynuyor. O günlerde gerçek zamanlı koordinasyonu uygulayacak hiçbir bilgi ve iletişim teknolojisi yoktu. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, Cybersyn filtrelemeyi vurguladı; yani, amplifikasyondan ziyade performans indeksleri (yani koordinasyon sistemleri). Ancak VSM, etkili performans için her iki yönün de gerekli olduğunu görmemize yardımcı olur. Organizasyonlarda özerkliği sağlamak, o zamandan beri Uygulanabilir Sistem Modeli uygulamalarında vurguladığım bir husustur (Espejo 2001, Reyes 2001, Espejo, Bula & Zarama 2001, Espejo & Reyes 2001). Şili Ekonomi Modeli (CHECO), Cybersyn'in nispeten az kaynaklı bir bileşeniydi. Ekonomi Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Merkez Bankası, Ulusal Planlama Dairesi vb. kilit aktörlerin katılımı olmadan bir ekonomi modeli üretme fikri, Cybersyn ekibini bir öğrenme alıştırmasını yapan başka bir kuruluş olmaya mahkûm etti. CHECO modellemesi için odaklanılan sistem tam ekonomiydi. Bu pragmatik ama yetersiz bir seçimdi; Cybersyn'in odaklandığı sistem toplam ekonomi değildi. Bu modelleme için iyi sibernetik, CORFO'dan yerel birimlere kadar tüm özerk birimlerin dinamik yeteneklerini ve potansiyellerini değerlendirmek için bir katkı olarak endüstriyel ekonominin yinelemeli yapısı boyunca modelleme ve planlama kapasitesini dağıtmayı ima ederdi. Uygulamada CHECO'nun ne Şili ekonomisinin yönetimi üzerinde ne de CORFO ve operasyonel birimlerinin yönetimi üzerinde etkisi yoktu. Bir VSM'nin bakış açısından CHECO, tüm özerk birimler (yani VSM'deki S3, S4 ve S5) içindeki tartışmaları içeride, şimdi ve dışarıda desteklemek için bir modelleme aracı olmalıydı. CORFO, ramas, komiteler ve işletmeler gibi operasyonel birimlerin üretkenliğini, çalkantılı ortamlara uyumlarına katkıda bulunmak için daha uzun vadeli ihtiyaçlarıyla ilişkilendirmek için bir araç olmalıydı. Ancak, daha önce belirtildiği gibi, bu birimler özerk değildi ve ortamlarının dinamik modellemesi CHECO'nun endişelerinden biri değildi. Sonunda, endüstriyel ekonominin planlanması, CORFO'nun makroekonomik kaygılar tarafından yönlendirilen merkezi bir işleviydi, ramalara, komitelere ve işletmelere dağıtılmadı. CORFO'nun Planlama Departmanının ilişkileri Cybersyn projesinden ziyade Ulusal Planlama Ofisi ile olmuştur. Operasyon Odası'na gelince (Şekil 3.2), metodolojik bir bakış açısıyla Cybersyn, konuşmaları tasarlamak yerine konuşma teknolojisi oluşturmayı vurguladı. İnsanları politika süreçlerine dahil etmek için bir teknoloji sundu, ancak onların anlamlı bir şekilde dahil edilmesi için bir metodoloji sunmadı. Bunlar Cybersyn'in yıllardır bilim kurgu ve hayal ürünü teknoloji olarak eleştirilen tartışmalı yönleri olmuştur (Axelrod & Borenstein 2010). Bununla birlikte, kendine referans için bir konuşma alanı vizyonu güçlüydü.Bu  birden fazla işletmede ve diğer kurumlarda tekrarlanmıştır (Holtham, et al. 2003). Onu esas olarak yanıp sönen bir teknoloji olarak görenler oldukça doğal olarak onu eksik bulacaklar. Bunu, organizasyonel sistem boyunca dağıtılmış politika oluşturma için bir konuşma alanı olarak görenler, operasyon odalarını, içeride ve şimdi operasyonları yürütenler ile dışarısı ve sonra ile ilgilenenler arasında yönlendirme konuşmaları gerektiren politika oluşturma için bir kısayol olarak göreceklerdir. Burası, iç operasyonların ürettiği esneme ile çevresel taleplerin dengelendiği bir yerdir. Bir Özgürlük Makinesi inşa etmenin heyecanıyla vizyon bulanıklaştı (Athanasiou 1980, Beer 1975, Medina 2011). Pratikte bu, Cybersyn'in işçiler, yöneticiler ve politikacıların özerk tesisler, işletmeler, komiteler, ramalar ve CORFO için dağıtılmış ancak uyumlu amaçlar üzerinde çalışmasına olanak sağlamak için yeterli dikkati göstermediği anlamına geliyordu. Son derece belirsiz bir siyasi ortam bağlamında, halk odaklı bir endüstriyel ekonomi geliştirmeye yönelik genel küresel siyasi strateji, nihayetinde, dağıtılmış yerel öz-referans ve özerklik için gerekli konuşmaları kısıtladı. CHECO ve Cyberstride birlikte bu konuşmaları destekleyebilirdi; ancak, Operasyon Odası doğru paydaşlarla bağlantı kuramadı. Bu, işletmelerin özerkliğini artırma ve dolayısıyla ulusal ekonominin performansına katkıda bulunma pahasına teknolojinin egemen olduğu bir gündemin bir örneğiydi. Beer'in Team Syntegrity'deki daha sonraki çalışması (Beer 1994), konuşmaları tasarlamaya güçlü bir metodolojik katkıydı. Gerçekten de, o günlerde düşünülemez olan bu konuşmaları mümkün kılmak için artık çeşitli teknolojiler mevcut ve bunlar Beer'in 40 yıl önceki vizyonuna güvenilirlik kazandırıyor. Son olarak, Cyberfolk gelecekteki gelişmeleri öngören vizyon ve teknolojinin bir başka örneğiydi. Bu dahil etme fikrini devam eden politika meselelerine genişletmek, o günlerde sınırlı metodolojik ilgi gördü ve küçük bir bilim insanı ve uzman grubuyla sınırlıydı. 1990'ların sonunda ve 2000'lerin başında, Clas-Otto Wene ile birlikte, Avrupa'daki nükleer atık yönetimi politikasına katılım ve şeffaflık için bir yaklaşım önermek için VSM ve Habermas'ın iletişimsel yetkinliğini kullandım (Wene & Espejo 1999, Espejo 2003) ve daha sonra Alman Bula’nın  Kolombiya'ya dahil olma tartışması için Beer'in vizyonu yine zamanının ötesindeydi.

Epistemolojik Mercekler

Son 40 yılda önemli sosyal, organizasyonel, ekonomik ve teknolojik gelişmeler Beer'in vizyonunu gerçeğe dönüştürmeye giderek daha fazla yardımcı oldu; gerçek zamanlı yönetim ve koordinasyon, organizasyonlar içinde özerklik, iletişim ağları, konuşma alanları, ekonominin düzenlenmesi vb. Yeni bilgi ve iletişim teknolojileri, örgütsel sistemlerdeki etkileşimlerin ve iletişimin karmaşıklığını açıklamak için gelişen bir epistemoloji ile el ele gitti. Şili'deki çalışmalarımıza egemen olan VSM'nin bilgi yönetimi epistemolojisinin yerini şimdi operasyonel bir epistemoloji almaktadır (Espejo & Reyes 2011).  VSM için bu yeni epistemolojik mercek benim için Cybersyn günlerinde başladı. Onun daha güçlü bilgi yönetimi epistemolojisi, benim aşağıdaki kuruluşların kara kutu tanımı olarak adlandıracağım şeye, kendi yaşayabilirlikleri için çabalayan kuruluşların karmaşıklığını her an hesaba katma ihtiyacını vurgulayan bir iletişim epistemolojisi veya operasyonel tanım tarafından giderek daha fazla sorgulanmaya başlandı. Bugün, VSM hakkındaki anlayışımız o günlerde olduğundan çok daha karmaşıktır; örgütsel sistemlerin karmaşıklığının muhasebesini çok daha fazla anlıyoruz. Heinz von Foerster, Humberto Maturana ve Francisco Varela'nın tam da Cybersyn'in ortaya çıktığı gibi Santiago'da çalışıyor olmaları şans eseriydi. 1970'lerin başlarında onlarla yaptığımız konuşmalar, ekonomiyi ikinci dereceden sibernetik - gözlemcinin sibernetiği (von Foester 1984), operasyonel kapanma, yapısal kararlılık ve yapısal bağlantı (Maturana & Varela 1989, Maturana 2002, Varela 1979). Çalışmaları, günümüzün Uygulanabilir Sistem Modelinin operasyonel epistemolojisini etkilemiştir (Espejo & Reyes 2011). Sosyal sistemlerin karmaşıklığının temiz bir epistemolojik açıklaması (Varela 1979), hem dış gözlemciler tarafından gözlemlendiği gibi girdi/çıktı dönüşümlerinin karmaşıklığını hem de bu sistemleri üreten gözlemci katılımcılar arasındaki ilişkilerin karmaşıklığını hesaba katmalıdır. Bunlar birbirini tamamlayan iki bakış açısıdır. Biri girdilerin çıktılara dönüşümünün dış gözlemlerini hesaba katıyor, diğeri ise gözlemci katılımcıların tekrarlayan etkileşimlerini veya yapısal bağlantılarını hesaba katıyor. İkincisi çok daha büyük bir karmaşıklıktır, ancak her ikisi de gereklidir. Önceki tanımlamada, gözlemciler örgütsel sistemleri kara kutular olarak gözlemlerler; hem bu sistemleri hem de çevrelerini aynı anda gözlemleyebilecekleri ve ikisi arasında zaman içinde ilişki kurabilecekleri ayrıcalıklı bir konumdadırlar. Onların gözlemleri, bu sistemlerin girdilerini etkileyen çıktı bilgilerinin, dönüşümlerinin iyi bir modelini ve beklenmedik bozulmaların olmadığını varsayarak, gelecekteki davranışlarını belirlediği bir çıkarım modu ile ilişkilidir. Uygun kontrol edilebilir girdileri seçerek bir sistemin davranışını kontrol etmeye ilişkin bir söylemi kendisiyle ilişkilendiren bir çıkarım modudur. Bu tip bir tanımlamada kontrol, arzu edilen sonuçlara veya hedeflere ulaşmak için sistemin davranışını kısıtlamak olarak anlaşılır (Rosenblueth, Wiener & Bigelow 1943). Bu tür bir tanımlama, organizasyonel dönüşümlerin karmaşıklığının hesaba katılmasına yardımcı olur (Espejo & Reyes 2011, Bölüm 3). Gerçekleştirdiği işlevin doğasını anlamak için genellikle kara kutuya girmenin gerekli olmadığını kabul eder. Bu, Beer'in İlk Düzenleyici Aforizmasıdır (Beer 1979, s. 59). Bu aforizma, girdilerin çıktılara dönüşümünün düzenlilikler tarafından yönetildiğini ve bu düzenliliklerin gözlem yoluyla kurulabileceğini ima eder. Bu tür bir tanımlamaya işlevselci olarak atıfta bulunulmasına ve genellikle mekanik olarak göz ardı edilmesine rağmen, bir organizasyonun dönüşümünün sınır etkileşimlerinin karmaşıklığını hesaba katmak değerlidir (Espejo 1989). Bununla birlikte, özerk sistemler için, gözlemlenecek ve kontrol edilecek değişkenlerin seçilmesi, organizasyonel sisteme atfedilen amaçlara bağlıdır ve bu nedenle, ek olarak çok çeşitli içsel görüşmelere bağlıdır. Amaçları netleştirmek, durumdaki gözlemcilerin amaçlarıyla ilgili girdileri ve çıktıları çözmemize izin verir. Böylece sistemin sınırları, "iç" gözlemcilerin düzenlemeyi seçtikleri değişkenler tarafından tanımlanır. Cybersyn'deki performans endekslerinin tasarımı, esas olarak hükümetin politikalarından ve daha az CORFO, ramas, komiteler, işletmeler ve tesisler seviyelerindeki amaçlar ve sınırlar hakkındaki konuşmalardan etkilenmiştir. Bu anlamda, gerçek zamanlı olarak izlemek için seçilen temel değişkenler, farklı özyineleme seviyelerindeki operasyonel birimlerin özerk konuşmalarının sonucu ve daha çok küresel politikaların sonucuydu. Kuşkusuz tüm bu birimlerde amaçlarla ilgili konuşmalar yapılıyordu, ancak genel olarak endeks tasarımından sorumlu Cybersyn ekipleri bunlara dahil değildi. Bu, VSM'nin değil, Cybersyn'in uygulamasının bir eksikliğiydi. Cybersyn'in Eleştirmenleri (Ulrich 1994) bu ayrımı anlayamadı. Örgütsel sistemlerin operasyonel tanımları için girdi veya çıktı yoktur (Varela 1979, s.85). Gözlemciler sistemik deneyimlerini içeride durarak açıklarlar. Sistemin yaşama şansını artıran ilişkilere odaklanılır; doğal olarak, diğer ekonomik ve sosyal unsurlar da dahil olmak üzere, çevrenin bozulmalarına karşı uyum. Başka bir deyişle, gözlemciler artık ayrıcalıklı konumlarda olmadıkları için (yani sistemin dışında), sistemin davranışını hesaba katacak ne bir ortam ne de bir dizi girdi, çıktı veya bir dönüşüm süreci (yani çıktıları girdilerle ilişkilendiren bir fonksiyon) yoktur. Gözlemcilerin elindeki tek şey, sistemi bir bütün olarak oluşturan etkileşimleri ve iletişimleridir. Bunlar operasyonel açıklamalardır. Dış karışıklıklar, sistemin iç yapısındaki değişiklikleri tetikleyebilir, ancak gelecekteki davranışını belirlemez. Bu nedenle, bu tanımlama biçimi, özerklik hakkında bir söylemle ve dolayısıyla özerk sistemlerin davranışını tanımlamak için daha uygundur. Bu, kendi kararlarını veren, operasyonel olarak kapalı bir sistemdir. Bu tür bir tanımlamada kontrol, kendi kendini organize etme ve kendi kendini düzenleme açısından anlaşılır. Yine, daha önce açıklandığı gibi, Cybersyn tasarımcıları bu ilişkiler/konuşmalar üzerinde sorgulamalara odaklanmadılar; karmaşıklıklarını hesaba katmıyorlardı. Bu tasarımcılar endüstriyel ekonominin sibernetiğini tüm özyineleme seviyelerinde inceleme ve etkileme şansına sahip olsaydı, bu muhasebe mümkün olabilirdi; aslında Şili'nin koşullarında mümkün olanın çok ötesinde büyük bir çaba. Kara kutu tipi tanımlaması altında, yaygın olarak, organizasyon sisteminin, çevresinin bir temsili ile çalıştığı söylenir. Öte yandan, operasyonel bir tanım, organizasyon sistemini bilişsel önemi olmayan bir makine yapar (von Foerster 1984). Bu biliş, operasyonel olarak kapalı bileşenlerin yapısal ara bağlantılarının bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bu koşullar altında, çevresinde hangi rahatsızlık kalıplarının görüleceğini, duyulacağını veya genel olarak algılanacağını seçen, örgütsel sistemin yapısıdır. Dışarıdaki dünyayı anlamlı kılan onun iç yapısıdır. Bu anlamda, örgütsel sistemlerin yapı tarafından belirlendiğini söylüyoruz (Maturana 1988, 2002). Cybersyn'de, CHECO modelleri Şili ekonomisinin (sınırlı) temsilleriydi. Politikacıların ve yöneticilerin yapısal bağlantılarının, bu tekrarlayan etkileşimler yoluyla, ekonominin düzenlenmesi için paylaşılan modelleri üreten ve beklenmeyen rahatsızlıklar ekonomiyi vurdukça ilişkileri, yani modellerini ayarlayan sonuçlar değildiler. Bilgi kavramı, bu iki tür sistem tanımı altında çarpıcı biçimde değişir. Referans, öğretici ve temsili olarak bilgi, kara kutu tipi açıklamalarla ilgili bir kavramdır (Simon 1981). Öte yandan, işlemsel betimleme türünde, çevresine anlam kazandırmak için bilgi sözcüğünü kullanırız (Varela 1986, s. 119). Bu ayrımla, anlamsal uygunlukla ilgili sorulardan yapısal örüntülerle ilgili sorulara geçiyoruz. Cybersyn için kara kutular baskın açıklama moduydu. Uygulanabilir Sistem Modeli, endüstriyel ekonominin kara kutu tanımları seti olarak kullanıldı. Sayısallaştırılmış akış şemaları şeklini aldılar. Bugün, VSM, organizasyonları incelemek ve tasarlamak için çok daha karmaşık ve sofistike bir araçtır. Operasyonel tipte tanımlamalar ve ilgili müdahale biçimleri Cybersyn'de kullanılmamıştır ve artık bu tür tanımlamaların kara kutu tanımlamalarını anlamlandırmak için gerekli olduğu açıktır. Amaçları netleştirmek, özerk birimler arasında sorumlu güven oluşturmak, operasyonlarını koordine etmek vb. için konuşmaları hesaba katmak gerekir. Ancak, karmaşıklık teorisindeki son gelişmelere rağmen, ekonomik ve sosyal fenomenlerin incelenmesi hala büyük ölçüde kara kutu tanımlarına bağlıdır. Örgütsel sistemlerin etkin ekolojilerini mümkün kılmak için ilişkiler ve karşılıklı düzenleme hakkında çok az şey vardır. Cambridge ekonomisti Ha-Joon Chang (2010), “Kapitalizm Hakkında Size Söylemedikleri 23 Şey” kitabında, serbest piyasa diye bir şeyin olmadığı gerçeğinin altını çiziyor. Serbest piyasa politikaları, fakir ülkeleri nadiren zenginleştirir. Hükümetlerin genellikle yatırım kaynaklarının berbat tahsisatçıları olduğu, yani kaybedenleri topladığı yönündeki merkez sağ görüşün aksine, genellikle kazananları toplarlar. Kendi kendini düzenleyen piyasaların doğru seçimler yaptığı görüşünün aksine, bu seçimleri yalnızca piyasalara bırakmak akıllıca değildir. Serbest piyasa ekonomilerinin düzenlenmediğine inansak bile, genel olarak aşırı derecede düzenlenirler. Finansal piyasaların daha verimli hale gelmesi gerektiği görüşünün aksine, daha az verimli hale gelmeleri gerekiyor vb. Ekonomi politikalarına ilişkin geleneksel görüşler, ekonominin kara kutu tanımlarıyla desteklenmektedir. Kendi kendine örgütlenmeyi mümkün kılmak ve etkili ilişkileri desteklemek için sınırlı özen gösterilir. VSM, parçalanmaya karşı koyan ve ekonomileri daha uygulanabilir ve adil kılmak için ilişkilerin operasyonel tanımları olarak anlamayı destekleyen olası sistemik görüşleri mümkün kılar. Cybersyn'in vizyonu, gerçekliği olmasa da, bu düzenleyici ve yapısal çerçeveyi sundu. Bundan sonraki endişemiz bu.

Cybersyn'in Potansiyeli: Beer’in Vizyonuna Doğru

Cybersyn, Şili hükümeti bağlamında ve özellikle endüstriyel ekonomisi bağlamında ne anlama geliyordu? İnsanların endüstriyel ekonomideki kararlarını ne ölçüde etkiledi? Yöneticilerin erişimini mi artırdı yoksa işçilerin özerkliğini mi artırdı? Araçları çalışanları vasıfsızlaştırıyor mu yoksa problem çözme yeteneklerini mi artırıyordu? Bu makale, Cybersyn'in gerçekliğini, özellikle sınırlamalarını vurgulayarak, bu soruları yeniden düşünmek için tarafsız bir görüş sundu. Cybersyn, hala çözülmekte olan bir değişim platformuydu. Proje teknokratik imalara ve sınırlı siyasi etkiye sahip olsa da, gerçek değeri, toplumu iyileştirmek için hala sunacak çok şeyi olan vizyonuydu. İktisatçıların politika süreçlerini desteklemek için matematiksel modellemeye koydukları geleneksel vurgunun aksine, Beer'in Uygulanabilir Sistem Modeli, ekonomik ajanların kendi kendini organize etmesini tasarım yoluyla etkinleştirmeye işaret eder. Beer, hem herhangi bir ekonominin muazzam karmaşıklığını hem de temsilcilerinin düzenlemesini ve kendi kendini düzenlemesini tasarlayarak destekleme ihtiyacını kabul ediyor. VSM, Cybersyn'in merkezinde yer alıyordu, ancak uygulama metodolojisi bulanıktı. CORFO'nun ve onun yerleşik otonom birimlerinin, halkın ve diğer iç ve dış ekonomik birimlerin talepleriyle başa çıkabilecek uygulanabilir yapılara sahip olup olmadığını, yapısal tasarım ve gelişmiş iletişim yoluyla genişletip genişletemeyeceğimizi sorgulamadık ve performanslarını iyileştirmedik. Cybersyn, kavramsal çerçevesinin güçlü olmasına ve değerli teknik katkılar sağlamasına rağmen, ekonominin organizasyonunu daha etkin hale getirmeyi başaramadı. Ne işçiler ve genel olarak insanlar için kapsayıcı politikalar üretti, ne de ekonominin üretkenliğini ve genel performansını iyileştirdi. Zorluk, devlete ait bir endüstriyi üretken kılmaktı. Dönüşüm, bilgi ve iletişim sistemlerini kullanılabilir hale getirmenin çok ötesine geçmeliydi. Gerçekten de, Şili Ekibinin metodolojik yetenekleri yeni başlıyordu. Vurgumuz bilgi ve iletişim teknolojilerinin uygulanmasıydı ve Ekim grevi ve Fernando Flore'nin siyasi etkisi dışında önemli bir ekonomik ve siyasi etki elde edemedik. Cybersyn, etkin bir toplum örgütlenmesi bir yana, insanların daha etkili bir endüstriyel ekonomiye yönelik potansiyellerini geliştirmede fazla bir etkiye sahip değildi. Projenin temeli olarak Uygulanabilir Sistem Modeli ve aslında karmaşıklığı, ultrastabiliteyi, uyarlamayı, özyinelemeyi ve diğerlerini yönetme gibi temel fikirleri vardı. Cybersyn tasarımcıları için çok önemliydiler, ancak yöneticilerin ve çalışanların uygulamalarında somutlaşmaları gerçekten sınırlıydı. Bu fikirlerin başarısı, ekonomik birimlerin eylemlerini hükümet politikalarıyla uyumlu hale getirmeye yönlendiren düzenleyici bir çerçeve içinde üretkenliğini, özerkliğini ve girişimciliğini artırmayı gerektiriyordu. Asit testi, üretken özerk işletmelerle uyumlu bir ekonomi üretmeliydi. Bunlar Cybersyn'in potansiyelleriydi. Şili ekonomisi zayıftı. Yabancı para birimi için minerallere ve endüstriyel gelişimi için yabancı teknolojiye ve uzmanlığa bağımlıydı. Sarf malzemeleri için politika, yüksek ithalat engelleri yoluyla yerel ekonomiyi korumak olmuştur. Çok sayıda işletmenin kısa sürede millileştirilmesi, nispeten deneyimli yöneticilerin deneyimsiz olanlarla değiştirilmesi ve sömürülen işçileri yenilik ve girişimcilikten çok sosyal adalete odaklanan işçilerle değiştirmek anlamına geliyordu. Bu bağlamda, düşmanca bir uluslararası batı dünyası bağlamı şöyle dursun, yüksek performanslı bir endüstri elde etmek zor bir işti ve gerçeğe dönüşmesi uzun yıllar alacaktı. Cybersyn için gerçekçi zorluk, anlamının kısa vadede etkili bir ekonomiden ziyade daha iyi bir gelecek için ufuklar açmak olduğunu kabul etmek olurdu. Ancak o dönemde bu ayrımı görmek zordu. Kısa vadede daha etkili ilişkiler kurmak yerine, vizyoner bir projenin teknolojik uygulamasına öncelik vermek gerçekçiydi. VSM'yi toplumu dönüştürmeye yönelik süreçleri desteklemek için bir araç olarak değil, bir özgürlük makinesi olarak kabul ettik. Sosyal dönüşüme odaklanmak yerine, bilgi sistemleri ve eserler üretmeye odaklandık. VSM, bir endüstriyel ekonomi için varsayımsal bir özyinelemeli yapının haritasını çıkarmak için bir buluşsal yöntemden çok daha fazlası olmalıydı. Başka bir deyişle, sosyal dönüşümü sağlamak için kullanımı çok daha fazla gelişmeyi gerektiriyordu. Beer'in bir özgürlük makinesi tasarlama ve uygulama konusundaki vurgusu, Cybersyn teknolojisini metodoloji ve epistemolojiyi netleştirme pahasına odakladı. Bununla birlikte, Cybersyn'in bu özgürlük makinesini tasarlamayı ve uygulamayı başardığı için, daha fazla keşif ve gelecekteki gelişmeler için bir platform yaratıldığı iddia edilebilir. Beer enerjisini bu vizyonunu unutulmaya göndermekten kaçınmak için harcadı. Paradoksal olarak Cybersyn, Şili endüstriyel ekonomisinin sibernetiğini geliştirme amacı için yetersiz olsa da, gelecekteki toplumlarda daha iyi bir sibernetik elde etmek için gerekli teknolojilerin ve araçların öngörüsüydü. Merkezi bürokrasilerin ve kötü düzenlenmiş serbest piyasaların aşırı uçlarının ötesinde sosyal ekonomilerin tasarlanmasını daha olası hale getirdi. Bu iki aşırı uç, Doğu Avrupa'daki sosyalist ekonomilerin çöküşü ve kapitalist, serbest piyasa ekonomilerinin eksikliklerinin gösterdiği gibi etkisizdir (Chang 2010). VSM'nin hala zamanını bekleyen bir paradigma olduğunu kabul ederek, bugün kendi kendine organize, düzenlenmiş, sosyal ekonomiler tasarlama seçeneği sunuyor. Beer, özgürlük tasarlamak (Beer 1975), organizasyonlar için sistem tasarlamak (Beer 1985), değişim için bir platform sağlamak (Beer 1975) vb. için Cybersyn'in kapsamını açık bir şekilde biliyordu. Şili'de, Cybersyn aracılığıyla Beer'in vizyonu, daha adil sosyal ekonomiler elde etmek için bir alternatif olarak kurumsal sibernetiği sunmaktı. Ne yazık ki, Şili'de, bu vizyonun daha geniş bir şekilde takdir edilmesi, imkansız bir sosyo-politik bağlam, zayıf bir uygulama metodolojisi ve bilgi odaklı bir epistemoloji tarafından kısıtlandı; tüm bu yönler, uzun vadeli anlamının anlaşılmasını bulanıklaştırmaya katkıda bulundu. Projenin uygulanması, ilgili sosyal süreçlerin karmaşıklığına uymayı başaramadı.

Sonuç

2008'de Jorge Barradit, Santiago, Şili'de Synco adlı romanını yayınladı. Roman Cybersyn Projesi hakkındadır. Synco, Cybersyn'in Şili'deki adıydı. Bilgi ve kontrol fikirlerinin, İspanyolca CINCO, 'beş' kelimesinin ve Uygulanabilir Sistem Modelini oluşturan sistemik işlevlerin sayısının bir bileşimiydi. Operasyon Odası'nı (şekil 3.2) göstermeye başlar ve onu 1979'da geçen retro-fütüristik bir roman olarak ayarlar.  Onun varsayımı, bu projenin 11 Eylül 1973 darbesiyle bitmediği ve Allende hükümetinin tüm bu yıllar boyunca yaptığı işlerin General Augusto Pinochet'nin desteğiyle devam ettiği yönünde. Barradit için projenin amacını, " İnternet'in bildiğimiz şekliyle ortaya çıkmasından on yıllar önce bir ağ tarafından desteklenen, tarihteki ilk Sibernetik Devlet olarak Şili'yi dönüştürmek" idi. Şili, özel ve kamusal yaşamın tüm yönlerini kontrol eden SYNCO makinesinin egemen olduğu neo-faşist bir Devlet olarak görünmektedir. Kahramanlardan biri, devletin teknokratik sağcı bir topluma doğru kaymasına karşı koymaya çalışırken şöyle diyor:

Tellerden ve ortak akıldan, arı kovanından oluşan bir tanrı olan SYNCO, tarihteki ilk teknolojik hanedanı kuracak...Ama biz bir kod kıran çocuklar ordusu kuruyoruz. Onları SYNCO'nun sırları konusunda eğittik ... klavyeleriyle karşı karşıya kalacak zihin odaklı askerlerden oluşan bir tabur, (hükümetin) hazırlıklı olmadığı yeni bir savaş türü…” (Baradit, 2008, İspanyolca versiyon, s. 230-231).

Başka bir kişi, hükümetin sosyo-ekonomik yönü ile ilgili olarak, siyah kaplı bakır tellerden oluşan bir ağ tarafından üretilen “Üçüncü yol bir yanılsamadır” diyor. Barradit, başarılı 1973 askeri darbesinin Şili için daha az kötü olduğunu kabul ediyor gibi görünüyor; alternatif düşünülemeyecek kadar korkunçtu. SYNCO projesinin bu şekilde yaygınlaştırılmasının, 1973 darbesinden hemen önce sağ kanat siyasi basın tarafından dile getirilen korkulara güven veriyor gibi görünmesi üzücü. Bu, neo-faşist totaliter sonuca göre sibernetik projenin Şili'yi ancak bir krize götürebileceği görüşünü yeniden güçlendiriyor. Bu önemsizleştirme, otokratik kontrol için değil, demokratik yönetişim için bir bilim olarak örgütsel sibernetiğin derin bir kavrayış eksikliğini ele verir. Cybersyn, Şili toplumunun doğasını yeniden inşa etmeyi başaramadı. Vizyonu, merkezi bir planlama sisteminin veya sınırsız bir serbest piyasanın uç noktalarına bir alternatif sunmaktı; sosyal uyum ve ekonomik adalet için üçüncü bir yol sundu. Cybersyn, zamanının ötesinde bir projeydi. Yaratılışı vizyonerdi, ancak ne yazık ki amaçlanan uygulaması gerekli çeşitliliğe sahip değildi. Sosyal ilişkilerin doğasını yeniden inşa etmek için gerekli sosyal ve örgütsel bağlamlar mevcut değildi; gerçek zamanlı ve istisnai olarak bilgi sağlamak ne kadar arzu edilir olsa da, sosyal dokunun uyumu için gerekli ilişkiler orada değildi. Tartışmalı bir nokta, Eylül 1973 darbesiyle kesintiye uğramayan daha uzun bir uygulama döneminin bu zorunlu öğrenmeyi destekleyip desteklemeyeceğidir. Projedeki bazılarımız, bu ilişkileri ekonominin sosyal dokusunda somutlaştırma ihtiyacının belirsiz bir takdirine sahipti, ancak toplu olarak çoğumuz Cybersyn'i güçlü bir teorik çerçeve olmanın ötesinde görmedik ve uygulamamız, gerçekten özerk, merkezi olmayan bir endüstriyel ekonomi ve ayrıca kapsayıcı bir demokrasi inşa etmenin değerlerine karşı önyargılıydı. Sonuç olarak, Cybersyn 1970'lerin Şili'sinde daha insancıl ve adil bir sosyal doğayı yeniden inşa etmeyi başaramadı. Bununla birlikte, teknokratik eğilimlere karşı güvence, tam olarak, araçlarını uygulanabilir kılmak için özerklik ve koordinasyona dayalı bir sosyal yapıya ihtiyaç duyan Cybersyn'in uygulanmasındaydı. Özerklik, koordinasyon ve kapsayıcılık kültürü olmadan bu araçlar herhangi bir sosyal etki yaratamayacak kadar zayıftı. Herhangi bir otokratik eğilime karşı kontrol, kavramsal çerçevesinde, VSM'ye içkindi. Elbette siyasi olarak bilgi teknolojilerini zorlayıcı amaçlarla kullanmak her zaman mümkündü ancak bu SYNCO değil, farklı bir proje olurdu. Siyasi ve kavramsal temelleri, demokratik bir toplumun temelleriydi ve araçları, merkezi kontrol için gerekli olanlardan daha az karmaşık büyük bir düzenekti. Bence 1973 darbesi başarısız olmuş olsaydı halk ve onun sosyalist hükümeti Beer'in vizyonunun sunduğu 3. yolu destekleseydi, birbirine bağlı vatandaşlardan oluşan büyük bir sosyal sermayeye sahip daha uyumlu ve adil bir toplum olarak Şili birkaç yıl süren sancılı öğrenme ve gelişmeden sonra daha uyumlu bir ülke olarak ortaya çıkacaktı.