Sovyet Askeri Komutanı Sidor Kovpak'ın Katkılarına Dair

 Sovyet Askeri Komutanı Sidor Kovpak'ın Katkılarına Dair

Çeviren: Deniz Alaz Gürbüz

Yazar: Harsh Thakor

 

7 Haziran 1887'de Kotelva köyünde (şimdiki Poltava bölgesi), ünlü Sovyet askeri komutanı, devlet adamı ve SSCB'nin halk figürü Sidor Kovpak doğdu. Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında Putivl Gerilla Birliği'nin (daha sonra - Sumy Gerilla Birliği, daha sonra - 1. Ukrayna Gerilla Tümeni) komutanlığını üstlendi. Tümgeneral rütbesiyle iki kez Sovyetler Birliği  Kahramanı unvanıyla ödüllendirildi.

Üstün bir güçle yüzleşmek veya onu yenmek için Kovpak'inden daha iyi planlanmış çok az gerilla savaşı taktiği vardır. Sidor Kovpak, SSCB'nin Büyük Vatanseverlik Savaşı'ndaki zaferinin en önemli askeri mimarlarından biriydi. O sadece, emrindeki güçleri zor durumlardan 360 derecelik bir dönüşte olduğu gibi zaferin zirvesine kadar götürecek askeri dehayı sergiledi. Kovpak, insan iradesinin ve yenilikçi kapasitesinin, zorlukların en derin ve ağır olanlarının üstesinden gelebileceğini ifade etti. Şimdiye kadar çok az kişi, dağınık savaşçı gruplarını uyumlu, müstahkem bir birime dönüştürmede veya düşman kuşatmasıyla mücadelede bu kadar ustalık sergiledi.

Erken Siyasi Yaşamı

Kovpak, 1916 yılında 186. Aslanduz Piyade Alayı'nın bir parçası olarak Birinci Dünya Savaşı'na katıldı ve Brusilovsky Atılımında yer aldı. Kahramanca mücadelesiyle ünlüydü ve iki kez Aziz George Nişanı ile ödüllendirildi.

İç Savaş sırasında S. A. Kovpak, Kotelv gerilla birliğinin başına geçti; onun komutası altındaki gerillalar, Kızıl Ordu'nun bir kısmıyla birlikte Avusturya-Alman işgalcilere ve Denikinlere karşı bir saldırı başlattı.

Mayıs 1919'da gerilla birimi mevcut Kızıl Ordu'ya katıldı. 25. Chapaev Tümeni'nin bir parçası olarak Kovpak, Guryev komutasındaki Beyaz Muhafız birliklerinin yenilgisine ve ayrıca Perekop ve Kırım'da Vrangel birliklerine karşı yapılan savaşlara katıldı.

Kovpak asker olarak yoluna devam etti ve 1926'da askeri bölgenin başına geçti. 1937'de Kızıl Ordu'dan emekli oldu. Bugün Rusya ve Maidan rejiminin çekiştiği bir şehir olan Ukrayna'nın Sumy bölgesindeki Putivl belediye meclisinin başkanı olarak görev yaptı.

Tarihsel arka plan

1941'de bir başka Alman ordusunun çok sevdiği Ukrayna'yı yok etmekle tehdit ettiği olaylar olmasaydı, Kovpak barışçıl yaşamına devam edebilirdi.

Savaş sırasında en az 26 milyon Sovyet vatandaşı, Nazi rejimi ve işbirlikçileri tarafından katledildi. Katledilenlerin 8 milyonu asker, geri kalanı ve büyük çoğunluğu sivildi. Ölenlerin 6 milyonunun kimliği hiçbir zaman belirlenemedi. Barbarossa Harekatı'nın yol açtığı acımasız kayıplara rağmen, SSCB'nin işgali, Nazi planının yalnızca ilk kısmıydı.

Nazi ideolojisinin temeli veya çerçevesi, Almanya'nın Britanya ve Fransa'nın sömürge imparatorluklarıyla sonsuza kadar rekabet edemeyeceği ve bu nedenle dünyanın hükümdarı olarak hak ettiği yeri kurmak için kendi imparatorluğunu inşa etmesi gerektiği fikriydi. Denizaşırı ülkelerdeki güçlü düşmanlarının tümü etkisiz hale geldiğinde, Almanlar gözlerini doğuya, Doğu Avrupa'nın bereketli topraklarına çevirdi.

Bu, Nazilerin Generalplan Ost'u yarattığı ideolojik dayanaktı. Plan, Slav halkını likide ederek veya yok ederek, onların yerine Alman yerleşimcileri koymaktı.

SSCB'nin ekmek ambarı olan Ukrayna, Üçüncü Reich'ın ekmek ambarı haline geldi; tahıllar, Sovyet halkını katleden Nazileri beslemek için acımasızca gasp edildi. Milyonlarca kişi, yiyecek karnelerinin günde 420 kaloriye düşürülmesi nedeniyle açlıktan öldü.

Köyleri anında yok edebilecek kötü şöhretli Einsatzgruppen adlı SS birimleri oluşturuldu. İnsanlar önceden kazılmış çukurlara sürükleniyor, dizlerinin üzerine çökmeye zorlanıyor ve yakın mesafeden kurşunla infaz ediliyordu. Bu durum yerel işbirlikçilerin desteğiyle gerçekleştirildi. Ukrayna'da bu işbirlikçiler, OUN, UPA ve Bandera bağlantılı diğer çeşitli faşistler anlamına geliyordu.

Savaş sonrası kendilerini kurtarıcı olarak gösterme çabalarına rağmen, Ukrayna'nın çoğunu oluşturan “Asyalıları” küçümseyen sözde Galiçyalılar olan OUN, Ukraynalıların yok edilmesine aktif olarak katıldı.

Kovpak: Gerilla Savaşı'nın Planlayıcısı

Temmuz 1941'de Büyük Vatanseverlik Savaşı başladığında, Putivla'da düşmanın arkasında savaşmak için bir gerilla ekibi kuruldu. Sidor Kovpak komutan olarak kabul edildi.

Aralık 1941 - Ocak 1942'de Putivl ekibi Hinelsk'e ve Mart ayında Bryanskie ormanlarına baskın düzenledi. Orada ele geçirilmiş iyi silahlarla donatılmış, hızlı bir şekilde örgütlenmiş ve bölge halkının desteğiyle de sayıları 500 kişiye ulaşmıştı. Bu Kovpacker'ların ilk baskınıydı.

Naziler Ukrayna'ya doğru ilerlerken eski Kazak Sidor Kovpak onları bekliyordu. Pek çok Sovyet yöneticisi işgale yönelik güvenlik düzenlemeleri veya önlemleri almakta başarısız olurken, Kovpak’ın durumu bunun tam tersiydi. Poltava yakınlarındaki Spadschansky Ormanı'na gönderilen 42 partizandan oluşan bir müfreze toplamayı başardı. Kovpak, 8 Eylül 1941'de şehrin düştüğünü bizzat doğrulayana kadar geride kaldı.

Kovpak'ın hazırlıkları sonucunda yeni oluşturulan partizan müfrezesi 36 tüfek, 5 hafif makineli tüfek, 8 el bombası, 1 tabanca ve yaklaşık 1 ton patlayıcıyla iyi bir şekilde silahlandırıldı. Yiyecek ve malzeme önceden yerleştirilmişti ve partizanlar atlar ve arabalarla donatılmıştı. 29 Eylül 1941'de Sidor Kovpak'ın ikinci partizan savaşı, partizanların Ukrayna'yı açlıktan öldürmek için kurulan Nazi gıda talep birimini yok etmesiyle ciddi anlamda başladı.

Sumy bölgesine yapılan ikinci baskın 15 Mayıs'ta başladı ve 24 Temmuz 1942'ye kadar sürdü.

 

Bu süre zarfında gerillalar, Hitler'in üstün güçleriyle birçok savaş yaptı. Düşman yaklaşık 1500 kişiyi kaybetti. Baskın önemliydi çünkü 27 Mayıs 1942 gecesi gerilla müfrezesi Putivl'e girdi. Yerel halk, kurtarıcılarını yüzlerinden okunan sevinç ve minnettarlıkla karşıladı.

Bir sonraki baskın 12 Haziran 1943'te gerçekleşti. Baskın sırasında gerillalar binlerce kilometrelik kuşatma organize etti, 3800'den fazla Naziyi öldürdü ve ölümcül şekilde yaraladı, 19 yüksek askeri rütbeli kişiyi, 52 köprüyü, 51 depoyu havaya uçurdu, Bitkov ve Jablonov yakınlarındaki enerji santrallerini ve petrol endüstrilerini yok etti. Bu baskın şüphesiz Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında gerçekleştirilen en sansasyonel ve belirleyici gerilla operasyonlarından biriydi.

Kursk Muharebesi'nden önce gerçekleştirilen eylemin muazzam moral ve siyasi önemi vardı.

Eylem, düşmanın cephe gerisinde kaos ve kaygı tohumları ekti, bu bileşim önemli düşman kuvvetlerini geri çekti, demiryollarını yok etti ve faşist birliklerin cepheye transferini geciktirdi.

Ayrıca baskın, Ukrayna'nın batı bölgelerinde gerilla mücadelesinin gelişmesinin ve şekillenmesinin de önemli bir öncüsü oldu. Bu baskın, düşmana karşı silahlı mücadeleyle katılacak ve mücadelede bütünleşecek binlerce yeni vatansever kadronun oluşmasını sağladı.

Kursk Savaşı

5 Temmuz 1943'te, Nazilerin Ukrayna'nın birkaç yüz mil batısındaki ağır tahkim edilmiş Sovyet çıkıntısına karşı Kale Operasyonu'nu başlatmasıyla Kursk Muharebesi resmen başladı. Tarihin en büyük tank savaşında binlerce tank ve milyonlarca asker savaştı.

Bir hafta sonra Nazi saldırısı bastırıldı ve Kızıl Ordu, Ukrayna sınırına kaçmak zorunda kalan üzgün faşistlere kahramanca bir karşı saldırı düzenledi. Kızıl Ordu savaşta bir daha asla kaybetmedi ve üstünlüğü yeniden ele geçirdi. Bu zafer, bütün bir Nazi ordu grubunu kalıcı olarak parçaladı ve Ukrayna'yı özgürleştirecek ve Nazileri yok edecek daha sonraki saldırıların tohumlarını attı.

60.000 Nazi’yi Kovpak yok etti. Kovpak'ın Galiçya'yı geçmeye çalışan Nazi’leri etkisiz hale getirdiği baskın önemli bir dönüm noktasıydı. Kovpak’ın yalnızca 1500 kişilik bir grubu, doğudaki belirleyici savaşta birkaç Nazi tümenin daha etkili bir şekilde kullanılmasını engelledi ve Nazi ulaşım ve tedarik altyapısına ölümcül bir darbe indirerek düzinelerce köprü ve trenin yanı sıra binlerce ton petrol ve yakıtı yok etti.

Kovpak, 100 gün süren baskın sırasında kendisini 20 kez kuşatan, Nazilerin tüm öfkesine rağmen bunu başarabildi. Partizanlar ilk kuşatmalardan birinde arabalarını kaybettiler, bu yüzden Kovpak’ın taktiği hızdan gizliliğe doğru dönüştü. Kılık değiştirme yönteminde dahice yöntemleri vardı.

Yine de kayıplar yoğunlaşıyor ve cephane azalıyordu; böylece Kovpak, müfrezeyi dağıtma ve dost topraklara dönme kararı aldı. Birim 7 gruba bölündü ve Ekim ayında önceden belirlenmiş bir dönüşle her biri farklı yollara giden en deneyimli liderlerin komutası altına yerleştirildi.

Aralık 1943'te Kovpak, hastalıklarıyla ilgili tedavi için Kiev'e gitti.

23 Şubat 1944'te birlik, adını iki kez Sovyetler Birliği Kahramanı S. A. Kovpak'tan alan 1. Ukrayna Gerilla Tümeni olarak yeniden düzenlendi.

Başka bir gerilla kahramanı olan P. P. Vershigory'nin komutası altında, Polonya topraklarının yanı sıra Ukrayna ve Beyaz Rusya'nın batı bölgelerindeki düşmanın cephe gerisinde iki baskın daha düzenledi.

Seymon Rudnev

Sovyetler Birliği'nin komiseri ve kahramanı olan ve kendi partizan müfrezesine liderlik eden Koypak'ın adeta sağ kolu olarak görev yapan Seymon Rudnev'in katkısı asla küçümsenemez. İkili daha önce güçlerini birleştirerek Putvil Partizan müfrezesini oluşturmuştu. Ukraynalı Kazak ve Rus Komiser birlikte Ukrayna'yı hem Alman hem de Galiçya faşizminin zulmünden kurtarmak için savaştı.

Semyon Rudnev, askerlerinin geri çekilmesini sağlamak için düzinelerce Nazi piyadesiyle yüzleşerek bir kahraman olarak öldü. Müfrezesi kaçtıktan sonra Rudnev, cephanesi bitene kadar savaşmaya devam etti. Sonunda Nazi esaretinde meşakkatli işkenceye maruz kalmak yerine tabancayla intihar etti. Kovpak, bu son direniş için Rudnev'in ölümünden sonra Sovyetler Birliği Kahramanı ödülünü almasını sağlamak için başarılı bir hamle yaptı.

Başarının Sebepleri

Kovpak, en geride kendi toprakları ve kendi sınırları içinde savaşın en etkili şekilde nasıl yürütüleceği hakkında bilgiye sahipti. Kitlesel seferberliği yürütme konusunda anlatılamaz bir ustalığa sahipti.

Partizanlar mümkün olduğunca atlarına binecek ve topçu dahil ağır silahların yanı sıra piyade ve erzak için hızlı taşıma yöntemi olarak vagonları kullanacaklardı. Her koşulda düşmanla yüzleşmeye hazırdılar. Bu, Kovpak'ın hedefindeki faşistleri düşmanın asla ulaşamayacağı bir hızla vurmasına olanak sağladı. Topçuları ve ağır silahları pusu pozisyonlarına taşımak için kullanılan yük hayvanları daha sonra monte edilecek ve herhangi bir yönde hızlı saldırının yolunu açmak için kullanılacaktı. Hatta vagonlar, Nazilerin sürekli kuşatma hareketlerinden kaçarak ve bunlara karşı koyarak partizanların karargahlarını çok hızlı bir şekilde inşa etmelerine ve değiştirmelerine olanak sağlayacaktı.

Partizan kuvvetlerinin omurgasını, aynı anda hem her yerde hem de hiçbir yerde olmayan, sanki ruhlar onları ele geçirmiş gibi ovalar ve ormanlar boyunca tavşanlar gibi koşan izcilerden, casuslardan ve öncülerden oluşan küçük gruplar oluşturuyordu. Kovpak'ın gözcüleri olağanüstü binicilerdi; uzun mesafelerde ve kötü yollarda hızlı atları idare etmeye alışıklardı. Saldırıda atlar nadiren kullanıldı, daha ziyade ağır süvari olarak kullanıldı; partizanlar savaşmak, keşif yapmak veya saklanmak için atlarından iniyor, atları mümkün olduğu kadar çabuk hareket etmek ve uzaklaşmak için kullanıyorlardı.

 

Kovpak, taktik değiştirme konusunda usta bir zanaatkardı; partizanlarının, çoğunlukla Nazi hatlarına yönelik ölüme meydan okuyan nüfuz edici saldırıları yoluyla her seferinde kuşatmadan kaçmayı başarıyorlardı. Kovpak'ın partizanları, saldırdıklarında düşman savunmasındaki en küçük boşluklara başarıyla bile sızabiliyorlardı.

Naziler sabotaj, pusu, sızma ve suikast yoluyla sürekli olarak zarar gördü. Kovpak, izcileri genellikle Nazileri pusuya düşürmek için kullanılıyordu; burada, tüm birimler, işleri biter bitmez ormanın içinde kaybolabiliyor ve önceden yerleştirilmiş oldukları silahlarla Naziler tasfiye edilebiliyordu.

Kovpak, savunma eylemlerini saldırı veya misilleme eylemleriyle iç içe geçirme, değiştirme, güçlerini ve hareketlerini düşmandan gizleme konusunda tam bir ustalığa sahipti. Düşmana en güçlü noktasından saldırabilir ve zırhlarındaki olası her çatlağı anlayabilirdi.

Kovpak'ın Marksizm-Leninizm'e ilişkin ideolojik kavrayışı, onu diyalektik bir şekilde hazırlık yöntemleri geliştirme ve düşman hareketleriyle mücadele etme ve bunları algılama gücü verdi.

Savaş Sonrası Yaşamı ve Etkisi

Savaştan sonra Kovpak Kiev'de yaşadı, Ukrayna Yüksek Mahkemesi'nde çalıştı ve burada yirmi yıl boyunca Başkanlık Divanı Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı. Efsanevi gerilla komutanı halk arasında derin sevgi kazandı.

1947'de Ukrayna SSCB Yüksek Sovyet Prezidyumu’na üye oldu.

Kovpak, 11 Aralık 1967'de 81 yaşında öldü. Kahraman, Kiev'deki Bayk Mezarlığı'na gömüldü.

Kovpak’ın gerilla hareketinin taktikleri, SSCB sınırlarının çok ötesinde dünya çapında bir etkisi oldu. Angola, Rodezya ve Mozambik gerillaları, Vietnamlı saha komutanları ve çeşitli Latin Amerika ülkelerinden devrimciler, canlı bir örnek olarak Kovpakçı baskın yöntemini inceledi ve benimsedi. Bugün bile bu taktiklerin, makineleşmenin veya dijital çağın ve daha gelişmiş silahların ortaya çıkmasına rağmen, sayısal olarak zayıf bir kuvvetin, daha güçlü veya daha fazla militarize edilmiş bir düşmana karşı kurtuluş için direniş mücadelesi yürütmesi açısından geçerliliği vardır.

1991'de SSCB'nin çöküşünden sonra, Ukraynalılardan nefret eden ve onlara karşı soykırım yapmaktan suçlu olan Stepan Bandera ve OUN'un geri kalanı, CIA'nın teşvikiyle sahneye çıktı. Haydut çetelerini himaye ettiler, Marksizmi söndürmek için bir saldırı başlattılar, OUN tarafından Ukraynalılara yapılan soykırımı inkar ettiler ve onları tek kahraman, hatta tek gerçek Ukraynalı olarak gösterdiler. CIA'nın emellerini ortaya koyan Bandera gibi gerici güçlere ölümcül bir darbe indirebilmek için Kovpak gibi dünün kahramanlarının yeniden diriltilmesi gerekiyor.

 

Not: Harsh Thakor, Büyük Vatanseverlik Savaşı tarihini kapsamlı bir şekilde inceleyen serbest çalışan bir gazetecidir.